حمایت از روزنامه نگاران در ماموریت های خطرناک

کمیته حمایت از روزنامه نگاران (CPJ) یک سازمان مستقل و غیر انتفاعی است که در سال ۱۹۸۱ در نیویورک آمریکا تأسیس شد. این کمیته با اعتقاد به اصل «لزوم مطبوعات آزاد برای رشد جوامع مدنی» از حقوق روزنامه نگاران سراسر جهان در راستای تهیه گزارش‌های مبتنی بر واقعیت، بدون هراس از تبعات انتشار آن، دفاع می‌کند. موسسان CPJ گروهی از خبرنگاران آمریکایی (در حوزه اخبار خارجی) بودند که نیاز به تشکیل چنین سازمانی را برای محافظت از روزنامه نگاران در مقابل حکومت‌های خودکامه، اقتدارگرا و دیگر دشمنان روزنامه نگاری مستقل بیش از سایرین درک کرده بودند.

اینان، سالها درکشورهای بحران زده و توسعه نیافته جهان به روزنامه نگاری مشغول بودند و فضای خفقان، سرکوب، تهدید و ارعاب را به خوبی می‌شناختند. پیوستن نام‌های بزرگ مطبوعاتی به پیکره مدیریتی کمیته، خیلی زود این نهاد مستقل و کوچک را به تشکیلاتی قدرتمند، با نفوذ و اثرگذار تبدیل کرد. امروز، کمیته حمایت از روزنامه نگاران با هیات مدیره‌ای متشکل از ۳۵ روزنامه نگار مطرح جهان، در بیش از ۱۲۰ کشور که اغلب از حکومت‌های فاسد، جنگ‌های داخلی و مطبوعات آسیب پذیر رنج می‌برند حضور و فعالیت دارد. این کمیته از قبول کمک‌های دولتی خودداری و هزینه‌های خود را از طریق تامین کنندگان مالی از جمله اشخاص حقیقی و حقوقی و موسسه‌های خیریه تامین می‌کند.

عملکرد سازمان:

عملکرد اجرایی CPJ برای حمایت از روزنامه نگاران را می‌توان در انتشار گزارش‌های علنی پیرامون سوء رفتارهای اعمال شده علیه روزنامه نگاران، هشدار و اطلاع رسانی به روزنامه نگاران و آژانس‌های خبری درباره مناطق پرخطر، بهره گیری از رهکارهای دیپلماتیک و مذاکره برای اصلاح وضعیت مطبوعات در کشورهای ناقض آزادی بیان و سرانجام برپایی تظاهرات اعتراض آمیز مردمی به نفع رسانه‌های مستقل و آزاد خلاصه کرد. این کمیته علاوه بر گزارش‌های ویژه خبری که به طور مستمر تهیه می‌کند، یک مجله گاهنامه‌ای (سالی دوبار) را با عنوان «ماموریت‌های خطرناک» (Dangerous Assignments) و یک گزارش سالانه را با عنوان «حملات علیه مطبوعات» (Attacks on the press) منتشر می‌کند که از جمله جامع‌ترین تحقیقات آماری جهان در حوزه آزادی مطبوعات به شمار می‌رود.

CPJ از طریق همکاران تمام وقتی که در آفریقا، آمریکا، آسیا، اروپا، آسیای میانه، خاورمیانه و شمال آفریقا نظارت بر وضعیت مطبوعات را بر عهده دارند، اطلاعات مورد نیاز برای تهیه گزارش‌های رسمی خود را دریافت می‌کند.

این افراد تحولات روزانه مطبوعات و رسانه‌ها را در حوزه‌های تحت پوشش خود پیگیری و اطلاعات مربوطه را از طریق تحقیقات شخصی، تماس‌های دست اول (تماس بدون واسطه با منبع اول خبر) و مراجعه به گزارش‌های دیگر روزنامه نگاران جمع آوری می‌کنند. به علاوه، کمیته CPJ از طریق سازمان بین‌المللی آزادی بیان (یک شبکه جهانی مبتنی بر پست الکترونیک) با دیگر نهادهای فعال در حوزه آزادی مطبوعات اشتراک اطلاعات دارد. تماس مستقیم روزنامه نگاران با کمیته، از دیگر راه‌هایی است که به افزایش اطلاعات کمیته کمک می‌کند.

در موارد اضطراری از جمله تهدید، بازداشت و زندانی شدن یک روزنامه نگار، خود او و یا دوستان و خانواده‌اش می‌توانند اطلاعات مفیدی را بدون واسطه به کمیته ارائه کنند که این کار از طریق مراجعه به وبگاه اینترنتی www.CPJ.org ممکن است.  دایره تحقیقات کمیته حمایت از روزنامه نگاران سالانه صدها مدرک و سند مرتبط با حملات صورت گرفته علیه اهالی مطبوعات را طبقه بندی می‌کند. این اسناد تا لحظه‌ای که ارتباط بین آسیب‌های روزنامه نگاران (از قبیل جراحت، بازداشت و یا مرگ) به اثبات نرسیده، غیر رسمی می‌مانند و تنها در صورتی رسمیت می‌یابند که ارتباط یاد شده اثبات و محرز شود.

شاخص ها:

بر این اساس، طبقه بندی اسناد به شرح زیر صورت می‌گیرد:

*روزنامه نگاران ربوده شده توسط گروه‌های متخاصم غیر دولتی

*روزنامه نگاران مورد حمله قرار گرفته (از قبیل ضرب و جرح، توهین، ضبط وسایل و غیره...)

*روزنامه نگارانی که مطالبشان مشمول سانسور شده

*روزنامه نگاران اخراج شده (شامل تبعید به خارج از کشور)

*روزنامه نگاران مورد مزاحمت قرار گرفته (شامل ممنوعیت دسترسی به منابع خبری و یا ایجاد مزاحمت برای اعضای خانواده، اخراج از کار و یا بازداشت روزنامه نگاران به مدت کمتر از ۴۸ ساعت)

 *روزنامه نگاران زندانی شده (توسط دولت)

 *روزنامه نگاران به قتل رسیده

*روزنامه نگارانی که با موانع قانونی رو به رو می‌شوند (از قبیل عدم صدور ویزا)

*روزنامه نگاران ناپدید شده (که هیچ گروهی مسوولیت ربودن آنها را بر عهده نمی‌گیرد)

*در نهایت روزنامه نگاران تهدید شده (فیزیکی یا روانی).